Τα γλυκοκορτικοειδή ρυθμίζουν ένα πλήθος φυσιολογικών λειτουργιών, και παίζουν σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της ομοιόστασης του οργανισμού σε συνθήκες ηρεμίας όπως και σε απάντηση στο στρες. Σε κυτταρικό επίπεδο, η δράση των γλυκοκορτικοειδών ασκείται δια μέσου μιας ενδοκυττάριας πρωτεΐνης, του υποδοχέα των γλυκοκορτικοειδών, ο οποίος δρα σαν ορμονο-εξαρτώμενος μεταγραφικός παράγοντας που ρυθμίζει την έκφραση γονιδίων-στόχων θετικά ή αρνητικά.
Σε ερευνητικές της μελέτες, η κ. Χαρμανδάρη διερεύνησε τους μοριακούς μηχανισμούς δράσης των γλυκοκορτικοειδών, καθώς και την αλλελεπίδραση του υποδοχέα των γλυκοκορτικοειδών με άλλους μεταγραφικούς παράγοντες. Επίσης, διερεύνησε τους μοριακούς μηχανισμούς στους οποίους οφείλεται η επικρατούσα αρνητική δράση που ασκεί ο υποδοχέας των γλυκοκορτικοειδών hGRβ στην μεταγραφική ενεργότητα του κλασικού υποδοχέα hGRα, και έδειξε ότι η δράση αυτή οφείλεται στο ότι ο hGRβ ανταγωνίζεται τον hGRα για τον σχηματισμό ενεργών συμπλεγμάτων με συνενεργοποιητές.
Σε ερευνητικά προγράμματα που εκπονήθηκαν κατά τα τελευταία 10 χρόνια στην Ελλάδα, και τα οποία επέβλεψε ως Επιστημονική Υπεύθυνη, εξέτασε τους μοριακούς μηχανισμούς που διαμεσολαβούν τόσο τις γενωμικές όσο και τις μη γενωμικές, ταχείες δράσεις των γλυκοκορτικοειδών. Επίσης, εξέτασε τον ρόλο της παλμιτυλίωσης στην διαμεσολάβηση των μη γενωμικών δράσεων των γλυκοκορτικοειδών.
Μελέτησε την επίδραση του στρες κατά την ενδομήτρια ζωή και της παχυσαρκίας στο μήκος των τελομερών των λευκοκυττάρων και προσδιόρισε το μεταγραφωμικό προφίλ σε ασθενείς με υπερευαισθησία στα γλυκοκορτικοειδή καθώς και υγιείς εθελοντές.
Πρόσφατα, διερεύνησε τη δράση του hGRβ και του Gas5, ως εν δυνάμει ρυθμιστές της μεταγωγής του σήματος των γλυκοκορτικοειδών. Ο ρόλος του υποδοχέα hGRβ και του Gas5 in vivo διερευνήθηκε σε διαγονιδιακά ποντίκια στα οποία η έκφραση του hGRβ και του Gas5, αντίστοιχα, επάγεται σε διάφορους ιστούς μέσω του συστήματος της τετρακυκλίνης (Τet On). Οι μελέτες αυτές εξέτασαν τους μοριακούς μηχανισμούς δράσης των γλυκοκορτικοειδών και των υποδοχέων τους και μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη νέων μοριακών στρατηγικών και φαρμακευτικών μεθόδων για την αντιμετώπιση παθήσεων που σχετίζονται ή/και θεραπεύονται με γλυκοκορτικοειδή.
Δημοσιεύσεις
14. Nicolaides NC, Polyzos A, Koniari E, Lamprokostopoulou A, Papageorgiou I, Golfinopoulou E, Papathanasiou C, Sertedaki A, Thanos D, Chrousos GP, Charmandari E. Transcriptomics in tissue glucocorticoid sensitivity. European Journal of Clinical Investigation 2019; e13129.
13. Nicolaides NC, Charmandari E. Novel insights into the molecular mechanisms underlying generalized glucocorticoid resistance and hypersensitivity syndromes. Hormones (Athens). 2017; 16(2): 124-138.
12. Nicolaides NC, Kino T, Roberts ML, Katsantoni E, Sertedaki A, Moutsatsou P, Psarra AG, Chrousos GP, Charmandari E. The role of S-palmitoylation of the human glucocorticoid receptor (hGR) in mediating the nongenomic glucocorticoid actions. Journal of Molecular Biochemistry 2017; 6(1): 3-12.
11. Nicolaides NC, Charmandari E, Chrousos GP, Kino T. Recent advances in the molecular mechanisms determining tissue sensitivity to glucocorticoids: novel mutations, circadian rhythm and ligand-induced repression of the human glucocorticoid receptor. BMC Endocrine Disorders 2014; 14: 71.
10. Charmandari E, Nicolaides N, Chrousos GP. Adrenal Insufficiency. Lancet 2014; 383(9935): 2152-67.
9.Kino T, Charmandari E, Chrousos GP. Glucocorticoid receptor: Implications for rheumatic diseases. Clinical and Experimental Rheumatology, 2011; 29(5 Suppl 68): S32-41.
8. Charmandari E, Chrousos GP, Lambrou GI, Pavlaki A, Koide H, Ng SSM, Kino T. Peripheral CLOCK regulates target-tissue glucocorticoid receptor transcriptional activity in a circadian fashion in man. PLoS One 2011; 6(9): e25612.
7. Nicolaides N, Galata Z, Chrousos GP, Charmandari E. The glucocorticoid receptor: Evolution, structure and molecular basis of biologic function. Steroids 2010; 75(1): 1-12.
6. Kino T, Souvatzoglou E, Charmandari E, Ichijo T, Driggers P, Mayers C, Alatsatianos A, Manoli I, Westphal H, Chrousos GP, Segars JH. RHO family guanine nucleotide exchange factor BRX couples extracellular signals to the glucocorticoid signaling system. Journal of Biological Chemistry 2006; 281(14): 9118-9126.
5. Kino T, DeMartino MU, Charmandari E, Outas T, Ichijo T, Pavlakis GN, Chrousos GP. The human immunodeficiency virus type-1 (HIV-1) accessory protein Vpr inhibits the effect of insulin on the Foxo subfamily of Forkhead transcription factors by interfering with their binding to 14-3-3 proteins: Potential clinical implications regarding the insulin resistance of HIV-1-infected patients. Diabetes 2005; 54(1): 23-31.
4. Charmandari E, Chrousos GP, Ichijo T, Bhattacharyya N, Vottero A, Souvatzoglou E, Kino T. The human glucocorticoid receptor (GR) β isoform suppresses the transcriptional activity of GRα by interfering with formation of active coactivator complexes. Molecular Endocrinology 2005; 19(1): 52-64.
3. Charmandari E, Kino T, Chrousos GP. Glucocorticoids and their actions. Annals of the New York Academy of Sciences 2004; 1024: 1-8.
2. Chrousos GP, Charmandari E, Kino T. Glucocorticoid action networks: An introduction to systems biology. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 2004; 89(2): 563-564.
1. Kino T, Charmandari E, Chrousos GP. Basic and clinical implications of glucocorticoid action – Focus on development: Conference Proceedings. Hormone and Metabolic Research 2003; 35(10): 628-648.